Το Κατάστιχο της Ήττας του Ερντογάν

Ο Burak Begdil είναι ένας προικισμένος Τούρκος δημοσιογράφος. Δημοκράτης, κοσμικός και αντίπαλος του θρησκευτικού φανατισμού, φορέας παιδείας, πνεύματος και δεξιοτεχνίας στον χειρισμό της γλώσσας –και της αγγλικής.

Όσοι παρακολουθούν τον τουρκικό Τύπο (στις αγγλικές εκδόσεις) θα πρέπει να έχουν διαπιστώσει, απολαμβάνοντας τη στήλη του στη «Χουριέτ», την διαφορά ποιοτικού αναστήματος από πολλούς συναδέλφους του.

Ο Μπουράκ Μπεγκντίλ διέγνωσε νωρίς την εξουσιαστική βουλιμία και ολοκληρωτική νοοτροπία του Ερντογάν και την υπέβαλε σε συνεχή δοκιμασία με τα δηλητηριώδη δήγματα του αιχμηρού βρετανικού χιούμορ του, αψηφώντας το τότε δημόσιο αίσθημα.

Με την αποχαλίνωση όμως των σουλτανικών παρορμήσεων του αρχηγού του ΑΚΠ τα τελευταία χρόνια και το καθεστώς τρόμου που έχει επιβάλει στον Τύπο, ο Μπουράκ Μπεγκντίλ ξεχώρισε επίσης σε επαγγελματική ηθική ακαμψία και ανδρισμό. Μικρό δείγμα της πολιτείας του είναι το ακόλουθο άρθρο:

Μετάφραση Μιχαήλ Στυλιανού

Το Κατάστιχο της Ήττας του Ερντογάν

Λίγο μετά τον συγκλονισμό αρκετών πρωτευουσών της Μέσης Ανατολής από την Αραβική ΄Ανοιξη, οι Τούρκοι επινόησαν ένα σχέδιο που θα αναδείκνυε τη χώρα τους ως τη νέα Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ενώ εσκεμμένα και συστηματικά ανταγωνιζόταν το Ισραήλ, η ΄Αγκυρα θα: αντικαθιστούσε το ελεγχόμενο από τους Σία συριακό καθεστώς του Μπάσαρ Αλ- Ασσάντ με ένα Σουνίτη ηγέτη, φίλο της Τουρκίας, θα στήριζε τους Σουνίτες του Ιράκ και του Λιβάνου και θα διόγκωνε την επιρροή τους, θα υποστήριζε την Χαμάς στην Παλαιστίνη και θα την εξωθούσε σε βία κατά του Ισραήλ και θα εξασφάλιζε την άνοδο στην εξουσία της Μουσουλμανικής Αδελφότητας -ή των διαφόρων αδελφών της- στην Αίγυπτο, την Τυνησία και τη Λιβύη. Οι Σαουδάραβες ήσαν ήδη «Μουσουλμάνοι αδελφοί μας». Τελικά, όλες οι πρώην Οθωμανικές επαρχίες θα παρήγαν κυβερνήσεις υποταγμένες στην αναδυόμενη Τουρκική Αυτοκρατορία.

Σχεδόν τέσσερα χρόνια αργότερα, ο ‘Ασσαντ της Συρίας κάθεται άνετα στο προεδρικό του ανάκτορα στη Δαμασκό και πιθανώς γελάει με το «μπάχαλο» που έχουν προκαλέσει οι Τούρκοι υποστηρίζοντας τους τζιχαντιστές της Συρίας. Αυτοί οι τζιχαντιστές έχουν φέρει τη συμφορά σε όλο το σύνορο μήκους 900 μιλίων της Τουρκίας με τη Συρία αλλά και το Ιράκ.

Οι Σία στο Ιράκ είναι το ίδιοι ισχυροί όσο και πριν και παραμένουν πιστοί στον δογματικό αντίπαλο της Τουρκίας, στο Ιράν.

Οι Σία στον Λίβανο –όπου οι Τούρκοι διατιμώνται ακριβά στην αγορά των ομήρων- είναι ολοένα και πιο εχθρικοί προς τη Τουρκία.

Στη Λιβύη κανείς δεν ξέρει ποιος κυβερνά μετά την πτώση του συνταγματάρχη Καντάφι, αλλά καμιά από τις συμπλεκόμενες φατρίες δεν θέλει κανένα Τούρκο να ανακατεύεται στην άλλοτε οθωμανική αποικία.

Στο μεταξύ, ένα πραξικόπημα τον Ιούλιο του 2013 ανέτρεψε τον πιο έμπιστο σύμμαχο της Τουρκίας στην περιοχή, τον τότε πρόεδρο της Αιγύπτου Μωχάμετ Μόρσι. Τώρα όχι μόνο οι Τούρκοι, αλλά ούτε τα τουρκικά προϊόντα – ακόμη και οι τουρκικές σαπουνόπερες- είναι ανεπιθύμητα στην Αίγυπτο.

Με την ανατροπή- τι ειρωνεία!- όχι του ΄Ασσαντ, αλλά των ισλαμιστών συμμάχων τους στη περιοχή, οι Τούρκοι τελευταία κινήθηκαν διακριτικά για να ξανακερδίσουν την Αίγυπτο, το πιο πολυάριθμο μουσουλμανικό έθνος στη περιοχή.

Ο Τούρκος υπουργός των Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου ζήτησε να συναντήσει τον Αιγύπτιο ομόλογό του Σαμέχ Χασάν Σελίμ, στα περιθώρια της συνόδου του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο. Ο Αιγύπτιος υπουργός απότομα ακύρωσε τη συνάντηση, επικαλούμενος « τα προσβλητικά λόγια του Τούρκου προέδρου Ερντογάν για τον(Αιγύπτιο) Πρόεδρο Αμπντέλ Φατά Αλ-Σίσι.» Και ανακοίνωση του αιγυπτιακού υπουργείου των Εξωτερικών χαρακτήρισε τις σχετικές δηλώσεις του Ερντογάν «ψέματα και κατασκευάσματα».

Πιο πρόσφατα, το Κάϊρο ανακοίνωσε ότι δεν θα ανανεώσει τη τριετή εμπορική συμφωνία τράνζιτ με την Τουρκία. Η απόφαση σημαίνει την περαιτέρω επιδείνωση των διμερών σχέσεων, οι οποίες είχαν υποβαθμισθεί –όπως και στην περίπτωση του Ισραήλ- στο επίπεδο επιτετραμμένου. Η εμπορική συμφωνία τράνζιτ, που υπογράφτηκε το 2012, όταν ο Μόρσι ήταν στην εξουσία, είχε διευκολύνει τις εξαγωγές της Τουρκίας στα αφρικανικά έθνη και στον Περσικό Κόλπο διαμέσου του αιγυπτιακού εδάφους και των αιγυπτιακών λιμένων.

Προηγουμένως οι τουρκικές εταιρείες έστελναν τα φορτία τους στον Περσικό Κόλπο και στις αφρικανικές χώρες μέσω Συρίας, όταν οι σχέσεις με την Συρία ήταν φυσιολογικές. Όταν ο Ερντογάν διάλεξε τον ψυχρό πόλεμο με τη Συρία, ο δρόμος της Συρίας έκλεισε για τους Τούρκους. Τότε η ΄Αγκυρα υπέγραψε τη συμφωνία τράνζιτ με την Αίγυπτο, για να χρησιμοποιεί τα λιμάνια και το έδαφός της ως εναλλακτική οδό. Τώρα που η Αίγυπτος τερματίζει τη συμφωνία, οι τουρκικές εταιρείες θα στερηθούν αυτή την εύκολη πρόσβαση στους πελάτες τους του Περσικού Κόλπου και των αφρικανικών χωρών.

Κατά ειρωνική συγκυρία, μόνο έξη βδομάδες προτού ο στρατηγός Αλ-Σίσι εξώσει τον ισλαμιστή πρόεδρο Μόρσι, η Τουρκία είχε δώσει στην Αίγυπτο δάνειο 250 εκατομμυρίων δολαρίων για τη χρηματοδότηση κοινών τουρκο-αιγυπτιακών αμυντικών προγραμμάτων. Το δάνειο –πρώτο αυτού του είδους- προοριζόταν να προωθήσει τη τουρκο-αιγυπτιακή αμυντική συνεργασία και τις τουρκικές εξαγωγές αμυντικού εξοπλισμού στην Αίγυπτο. Η Τουρκία έλπιζε τότε να πουλήσει στην Αίγυπτο εικοσάδες αεροπλάνα-ρομπότ τουρκικής κατασκευής, πολεμικά πλοία και αεροπλάνα.

Η εχθρική κίνηση της Αιγύπτου αποτέλεσε οδυνηρή έκπληξη για την ΄Αγκυρα, αλλά μόνο για την ΄Αγκυρα. « Φαίνεται πως όλοι που είχαν δοσοληψίες με τους Αιγυπτίους ήξεραν τι ερχόταν, εκτός από τους Τούρκους», είπε ένας πρεσβευτής της ΕΕ στην ΄Αγκυρα. Δεν ήταν μυστικό ότι η Αίγυπτος και «οι μουσουλμάνοι αδελφοί της Τουρκίας» Σαουδάραβες κινούνταν επιθετικά στα παρασκήνια της Γενικής Συνελεύσεως του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο εναντίον της απόπειρας της Τουρκίας για την έδρα μη-μόνιμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας, απόπειρα που απέτυχε. Ο πρεσβευτής χώρας της ΕΕ ανέφερε επίσης ότι «μπορεί να υπάρξουν και άλλα αντίποινα της Αιγύπτου εναντίον των εχθρικών ενεργειών της Τουρκίας. Μετά τη Συρία, το Ιράκ, τη Σαουδική Αραβία, τα Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα, τον Λίβανο και το Ισραήλ, η Τουρκία έχασε ολοκληρωτικά και την Αίγυπτο».

Αυτό το ατύχημα άφησε τους ισλαμιστές της Τουρκίας με μόνο ένα ιδεολογικό σύμμαχο στις άλλοτε οθωμανικές επαρχίες: την Τυνησία, όπου το εμπνεόμενο από την Μουσουλμανική Αδελφότητα κόμμα Ενναχντά συμμετείχε στην κυβέρνηση συνασπισμού -μέχρι το περασμένο Σαββατοκύριακο. Το Ενναχντά, πρώτο ισλαμιστικό κόμμα που ανέβηκε στην εξουσία το 2011, μετά τις εξεγέρσεις της Αραβικής ΄Ανοιξης,  ηττήθηκε στις εκλογές που ανέδειξαν το κύριο αντίπαλό του κοσμικό κόμμα Νίνταα Τούνες σε πρώτη δύναμη στο κοινοβούλιο.

Αυτή η ήττα είναι ένα τρομερό πλήγμα για τους Τυνήσιους ιδεολογικούς συμμάχους του Ερντογάν, που ηγούντο του κυβερνητικού συνασπισμού, με δύο μη-θρησκευτικούς εταίρους, για περισσότερο από δύο χρόνια. Η Τυνησία ήταν το τελευταίο κεφάλαιο στο Κατάστιχο της ήττας του Ερντογάν. Ο Νέο-Οθωμανισμός ήταν ένα παιδιάστικο όνειρο. Τώρα είναι ένα παιδιάστικο όνειρο που έχει διαλυθεί.

Σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή η Τουρκία έχει τώρα δύο συμμάχους: το Κατάρ, που μοιάζει περισσότερο με ένα πλούσιο οικογενειακό βενζινάδικο παρά με κράτος και την Χαμάς, μια τρομοκρατική οργάνωση. Αλλά η Τουρκία έχει ένα πλούσιο μενού εχθροπραξιών: Ιράν, Ιράκ, Συρία, Λίβανος, (διακριτικά)Ιορδανία, Ισραήλ, Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα, Αίγυπτος, (όπως ανέκαθεν)Κύπρος, (τώρα)Τυνησία, (διακριτικά επίσης)Μαρόκο και Αλγερία και (οι περισσότερες αλληλο-μαχόμενες φατρίες της)Λιβύης.

Σε μια ομιλία του, τον Απρίλιο του 2012, ο τότε υπουργός των Εξωτερικών Νταβούτογλου προσδιόρισε τον στόχο της τουρκικής πολιτικής ως εξής: « Στην ιστορική πορεία του αγίου έθνους μας, το Κόμμα Α. Κ. σηματοδοτεί τη γέννηση μιας παγκόσμιας δύναμης και την αποστολή της για μια νέα παγκόσμια τάξη. Αυτός είναι ο αιώνας της εξόδου μας από τη Μέση Ανατολή… Οτιδήποτε χάσαμε στην περίοδο 1911- 1923, από οποιεσδήποτε χώρες αποσυρθήκαμε μεταξύ 1911 και 1923 θα συναντηθούμε και πάλι με τους αδελφούς μας σε αυτές τις χώρες. Αυτή είναι μια… ιστορική αποστολή»

Αυτό ήταν ένα όχι τόσο συγκαλυμμένο μήνυμα  του στρατηγικού στόχου αναβίωσης της Αυτοκρατορίας. Εννέα μόνο χρόνια πριν την καθορισμένη ημερομηνία για τη «συνάντηση με τους αδελφούς μας» και την εμφάνιση της Τουρκίας ως «παγκόσμιας δύναμης με αποστολή να οικοδομήσει μια νέα διεθνή τάξη», η Τουρκία μοιάζει μάλλον δραματικά απομονωμένη.»